Natuureducatief centrum Kalken

Dit wedstrijdontwerp voor een natuureducatief centrum nestelt zich als knooppunt op het aanwezige fiets- en wandelnetwerk van de Kalkense Meersen. Het functioneert als een immateriële poort tussen intra en extra muros, een portaal tot het natuurgebied.

Een portaal naar een natuurgebied omvat meer dan alleen een poort. Het is een ruimtelijke capsule die één van de laatste stiltegebieden verbindt met het drukke infrastructurele Vlaanderen. Anders dan in andere Europese landen zijn de Vlaamse natuurgebieden enclaves van rust in een overbelast landschap. De site is heel toepasselijk gelegen op een knooppunt waar bestaande wandel- en fietsroutes van de Kalkense Meersen samenkomen.
Het voorziene gebouw maakt ten volle gebruik van haar omgeving. Het wordt zodanig op het terrein ingeplant dat de bezoeker en toevallige passant langsheen het onthaal van het natuureducatief centrum wordt geleid. Dit via een centraal overdekt onthaal, gemarkeerd door een zwarte populier die doorheen een opening in het groendak groeit. Deze staat in de poort als een statige vertegenwoordiger van de Scheldevallei.
De onthaalzone loopt over in de start van wandelnetwerken doorheen het natuurgebied. Deze aanzet wordt gemarkeerd door een uitkijktoren die start via het opgaande dak van het centrum en die spiraalvormig opklimt rondom een zwarte populier. Natuur en menselijke speelsheid en nieuwsgierigheid gaan hier met elkaar in een symbiose. Linken met boomhutten en boomklimmen kunnen hier gelegd worden.
Dit wedstrijdontwerp, dewelke een tweede plaats genoot, is het resultaat van een samenwerking tussen PM-architecten, Boomexpert en vzw Urban Forest.

De grens tussen natuur en cultuur wordt flou ter hoogte van het gebouw, het gebouw wil immers niet alleen een poort zijn, maar ook een knooppunt waar beiden in elkaar overvloeien. De biotopen vloeien vlot in elkaar over, zowel op maaiveld- als op gebouwniveau. De omgeving wordt binnengetrokken tot op en in het gebouw, door de natuur te laten doorlopen op het dak en in het interieur.
Het centrum wordt geconcipieerd als een open ruimte die multifunctioneel kan worden gebruikt. In deze open ruimte, en grenzend aan de overdekte onthaalzone, wordt een organiserend houten volume ingepland die het loket (en keukenzone) omvat. De resterende ruimte met open plan wordt flexibel opgevat en kan worden ingezet voor meerdere functies. En dit met een maximaal uitzicht op het valleigebied, dankzij de beglazing die het gebouw omzoomt. Het verweven van verschillende functies in 1 flexibele ruimte draagt tevens mee bij tot een zuinig en compact ruimtegebruik.
Het loskoppellen van de toilet- en technische ruimtes van de overige functies naar de overzijde van het loket zorgt ervoor dat deze ruimtes desgewenst afzonderlijk kunnen gebruikt worden, ook indien het natuureducatief centrum gesloten zou zijn.